Sự Khác Nhau Giữa Gốm và Sứ

Xuất hiện cách đây hàng ngàn năm, nghề Gốm không chỉ cho thấy tiến bộ vượt bậc trong thiết kế sản xuất ra những công cụ phục vụ cuộc sống mà còn cho thấy trí sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo của người thợ gốm Việt Nam. Trải qua bao thăng trầm cùng với thời gian, những làng gốm nổi tiếng xưa vẫn được gìn giữ và lưu truyền tới ngày nay như: Làng Gốm Bát Tràng, làng Gốm Chu Đậu, làng Gốm Bàu Trúc, làng Gốm Lái Thiêu…

Các sản phẩm được làm từ gốm và sứ được rất nhiều người dùng ưa chuộng. Tuy nhiên, để phân biệt sự khác nhau giữa hai chất liệu này thì không phải ai cũng biết.

Gốm

Về định nghĩa, gốm được hiểu là dạng vật chất có nhiệt độ nung thấp khoảng từ 800 °C. Các sản phẩm đồ gốm thường được sản xuất bằng cách nung nguyên liệu dạng bột bao gồm khoáng thiên nhiên và các chất vô cơ tổng hợp bao gồm cả kim loại. Đặc tính của các sản phẩm gốm là thân đất, có màu, rỗng, xốp và có độ hút ẩm cao.

Sứ

Sứ (ceramics)  lại là một dạng vật liệu gốm được tạo thành bằng cách nung nóng nguyên liệu ở nhiệt độ cao khoảng từ 1200 °C đến 1400 °C. Nguyên liệu được sử dụng để làm sứ thường là đất sét ở dạng cao lanh. Đặc tính quan trọng của các sản phẩm từ sứ là độ thẩm thấu thấp, có tính đàn hồi, bền, cứng, có độ vang. Và có tính đề kháng cao với chất hóa học hay khi bị sốc nhiệt.

Gốm và sứ đều có thể tráng men, hoặc không (có loại sứ kỹ thuật không cần tráng men). Nếu dựa vào nhiệt độ nung để nhận biết thì không phải trường hợp nào cũng chính xác. Ví dụ, sành (gốm thô), đôi khi được nung ở nhiệt độ cao hơn sứ mới có thể kết sành được. Hay gốm chịu lửa được nung ở nhiệt độ cao >1350°C, nhưng vẫn được gọi là gốm.

Đồ gốm thường được sử dụng trong trang trí nhà cửa như những bình hoa, lục bình hay những bức tranh gốm đẹp, gạch,… Đồ sứ thì được dùng trong phòng bếp, đồ gia dụng, bàn ăn, bộ trà, bộ ly, muỗng,…

Vì được nung ở nhiệt độ cao và được tráng men nên đảm bảo độ an toàn, không độc hại. Các sản phẩm từ sứ được các chuyên gia khuyên dùng để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.

Sự khác nhau giữa gốm và sứ

Về bản chất, sứ cũng được coi như là một dạng vật liệu gốm. Tuy nhiên, về đặc tính chúng lại hoàn toàn khác biệt. Bên cạnh đó, chất lượng và tính thẩm mỹ của sứ cũng luôn được đánh giá cao hơn hẳn. Tìm hiểu những sự khác nhau cụ thể dưới đây:

Nhiệt độ nung: Nhiệt độ nung của gốm thấp hơn so với sứ. Gốm được nung ở nhiệt độ khoảng 800 °C, còn sứ luôn được nung ở nhiệt độ cao khoảng từ 1200 °C đến 1400 °C.

Độ bền, độ cứng: Các sản phẩm từ gốm thường có độ bền kém hơn so với các sản phẩm sứ. Gốm sẽ rất dễ vỡ nếu va chạm hoặc rơi. Sứ lại có kết cấu chắc, có độ cứng và độ bền cao hơn.

Khả năng giữ nhiệt và chịu nhiệt: Vì có kết cấu giòn và xốp nên các sản phẩm gốm có khả năng giữ nhiệt và chịu nhiệt kém hơn so với sứ. Các đồ sứ có thể cho vào lò vi sóng nhiều lần vẫn đảm bảo không bị rạn nứt.

Độ thẩm thấu nước: Đồ sứ có kết khối hoàn chỉnh nên hoàn toàn không thấm nước. Gốm có độ thẩm thấu nước cao hơn nên dễ bị mục, do vậy các sản phẩm từ gốm thường được tráng men kín để chống nước.

Độ thấu quang: Độ thấu quang của sứ tốt hơn vì có độ tinh khiết cao hơn so với các sản phẩm gốm.

Giá thành: Với một sản phẩm đòi hỏi quy trình sản xuất khắt khe, cầu kỳ và sở hữu vẻ đẹp hoàn mỹ như sứ thì có mức giá cao hơn các sản phẩm gốm cũng là điều dễ hiểu.

Cách phân biệt gốm và sứ 

Có rất nhiều cách để phân biệt đồ gốm và đồ sứ. Dưới đây sẽ là 3 cách phân biệt đơn giản, dễ thực hiện nhất mà chúng ta có thể tham khảo:

Cách 1: Nghe âm thanh là trong nhũng cách để phân biệt gốm và sứ, ta có thể dùng đũa hoặc thanh kim loại gõ nhẹ vào sản phẩm, các sản phẩm bằng sứ sẽ cho tiếng ngân thanh vào độ âm vang kéo dài hơn .

Cách 2: Phân biệt dựa theo sự khác nhau về độ thấu quang. Độ thấu quang của sứ tốt hơn do có độ tinh khiết cao hơn gốm. Chính vì thế, để phân biệt chúng ta chỉ cần đưa sản phẩm lên ánh sáng. Sứ có độ tinh khiết, độ trong của xương tuyệt đối nên sẽ có nhiều ánh sáng xuyên qua hơn. Đây là cách phân biệt gốm và sứ đơn giản nhất

Cách 3: Phân biệt bằng nước. Chúng ta tìm vị trí sản phẩm không có men, và chế nước vào vị trí đó. Những sản phẩm bằng sứ sẽ mịn và không thấm nước. Những sản phẩm làm từ gốm sẽ từ từ hút nước.

Hoặc bạn có thể kiểm ra lớp men tráng trên sản phẩm. Đồ gốm được làm từ nguyên liệu ít chọn lọc hơn đồ sứ nên thường có độ xốp cao hơn. Khả năng giữ nhiệt kém nên phải tráng men toàn bộ sản phẩm. Còn đồ sứ thường lớp men tráng sẽ không kín.

Những cách làm này tuy đơn giản nhưng lại vô cùng hiệu quả. Chúng sẽ giúp bạn phân biệt được đâu là gốm, đâu là sứ cao cấp để không có sự nhầm lẫn.